Co prawda grupa respondentów nie była reprezentatywna, jednak aby uzyskać obiektywne wyniki, o wypełnienie ankiety poprosiłem osoby, które na co dzień nie wykazują specjalnego zainteresowania tym medium (przynajmniej takie było założenie) i przekroczyły 18 rok życia. Ankieta była gotowa już w marcu... ale lepiej późno, niż wcale. Z góry przepraszam za jakość wykresów i ewentualne błędy w formatowaniu. W razie zainteresowania z miłą chęcią prześlę wam opracowaną ankietę. W danej chwili nie mam czasu zająć się bardziej atrakcyjnym opracowaniem wyników
Przekrój badanej grupy:
Ilość respondentów: 58
Wiek: 19-61 lat
Średnia wieku: 28 lat
Mężczyzn: 22
Kobiet: 36
Wykształcenie:
● wyższe – 39 osób
● średnie – 15 osób
● zawodowe - 1
● podstawowe - 3
Czy myśląc o czytelnikach komiksu masz na uwadze jakąś konkretną grupę wiekową lub płeć?
Zdecydowana większość respondentów uważa, że komiksy czytają:
● głównie mężczyźni (91,4% odpowiedzi) w wieku 11-20 lat (65.6%) lub młodsi.
● 17,2 % respondentów uważa, że czytelnictwo komiksów nie ma związku z wiekiem.
● Żaden respondent nie wskazał odpowiedzi, że komiksy czytane są najczęściej przez osoby po 30 roku życia.
Jaka tematyka/ gatunek kojarzy się Panu/Pani najbardziej z komiksem? (Maksymalnie można było wybrać 3 pola)
Pierwsze trzy miejsca nie powinny być niespodzianką i potwierdzają szeroko przyjętą opinię, iż komiks kojarzy się głównie z opowieściami o superbohaterach lub zabawnymi historyjkami.
Wyobrażenie o tematach podejmowanych na łamach komiksu znajdują pewne potwierdzenie w kolejnym pytaniu:
Kiedy słyszy Pan/i słowo komiks, to jakie pierwsze słowo przychodzi Państwu na myśl?
Największą grupę skojarzeń liczyły te, które oparte były na lekkiej i przyjemnej tematyce komiksów. Skojarzenia można pogrupować według zakresu tematycznego odpowiedzi:
1. Lekka i przyjemna tematyka:
bajka (6x), humor, śmieszny, zabawa (11x), Superbohaterowie, latający Superbohaterowie (4x)
2. Chmurki dialogowe:
obrazki z chmurkami, chmurki z dialogami (x4)
3. Aspekt wizualny:
obrazki, rysunki, historyjki obrazkowe, grafika, doznania wizualne, ilustracje (x16)
4. Kolor:
kolorowy, plamy, monochromatyczność (5x)
5. Postacie komiksowe lub artyści:
Tytus (x2), Papcio Chmiel, Manara, Asterix, Thorgal,
6. Inne:
czysta ekspresja, zajęcie, emocje, do czytania
Chociaż zdecydowana większość respondentów wiąże tematykę komiksów z superbohaterami, humorem lub fantastyką, to równocześnie twierdzi, że nie istnieje tematyka, której nie da przedstawić się za pomocą komiksowych kadrów. Takich wniosków dostarczyły odpowiedzi udzielone na pytanie otwarte:
Czy wg. Państwa istnieje tematyka, której nie da się przedstawić na łamach komiksu? Jeśli tak to proszę o wpisanie zakresu tematycznego.
• 46 respondentów twierdzi, że taka tematyka nie istnieje.
• 8 respondentów uważa, iż taka tematyka istnieje: wiedza z dużą ilością szczegółowych informacji, historyczne wydarzenia z czasów II wojny światowej: obozy koncentracyjne, ludzkie tragedie, tematyka religijna, wojenna, nieuleczalne choroby, kalectwo, głód, niepełnosprawność, fizyka kwantowa, biologia molekularna, nanotechnologie.
Z negatywnych odpowiedzi można wysnuć wniosek, że przez część respondentów komiks postrzegany jest jako medium, kojarzone wyłącznie z tematami błahymi i infantylnymi, co powoduje, że nie dopuszczają oni możliwości istnienia komiksów poruszających poważniejsze tematy. Tego typu opinie pokazują również, jak mocno zakorzenione jest w naszym społeczeństwie wyobrażenie o komiksie masowym, kojarzonym zazwyczaj z kulturą USA bądź Japonii. Pokazują to odpowiedzi uzyskane w pytaniu:
Czy kultura jakiegoś kraju kojarzy się Panu/i z komiksem silniej niż kultura innych państw?
Uzyskano następujące odpowiedzi (niektórzy respondenci wskazali więcej niż jeden kraj).
Chociaż duża grupa wskazała na Japonię, jako kraj kojarzący się z komiksem, to znajomość tytułów i bohaterów komiksowych z tego kręgu jest niewielka. Do takich wniosków prowadzą odpowiedzi na dwa poniższe pytania:
- Czy potrafi Pan/i wymienić jakiegoś bohatera komiksowego?
- Czy potrafi Pan/i wymienić jakiś tytuł komiksu?
Respondenci wskazywali głównie na komiks amerykański o superbohaterach lub polskie komiksy o tematyce humorystycznej (zapamiętane zapewne z dzieciństwa).
W przeważającej mierze respondenci utożsamiają tytuł komiksu z jego bohaterem. Za wyjątkiem respondenta, który wskazał na tytuły japońskie i jednego wskazania na komiks polski - „Osiedle Swoboda”, reszta odpowiedzi tożsama jest z imieniem jego bohatera. Ten fakt również wskazuje, na stereotypowe postrzeganie komiksu, gdyż komiks o poważniejszych treściach, w nazwie częściej ma zdefiniowaną problematykę, niż imię głównego bohatera. Komiks humorystyczny lub o superbohaterach, znacznie częściej w nazwie posługuje się imionami głównych bohaterów.
Zdecydowana większość respondentów kojarzy pewne imiona bohaterów komiksowych lub tytuły komiksów, jednak na pytanie:
„Czy potrafi Pan/i wymienić jakiegoś artystę komiksowego?”
Liczba negatywnych odpowiedzi jest już znacznie większa. Mogłoby to wskazywać, że niewiele osób zwraca uwagę na twórcę komiksu, bagatelizuje wpływ osobistości artysty na treść komiksu. Z dużą dozą prawdopodobieństwa można stwierdzić, że w świecie książki zachodzi odwrotne zjawisko, często kojarzy się autora dzieła, rzadziej imię bohatera.
Najczęściej pojawiające się odpowiedzi na powyższe pytanie:
1. Nie potrafię: 34 osoby
2. Chmielewski vel Papcio Chmiel: 11
3. Christa: 4
4.Gościnny / Uderzo: 3
5. Inne:> 9
• Neil Gainman: 1
• Masume Shirow, Takeuchi Naoko:1
• Sławomir Kiełbus:1
• Jean Van Hamme/ Grzegorz Rosiński: 2
• Chuck Dixon: 1
• Mleczko: 1
• Lawrence Elwick: 1
• Twórcy komiksów o superbohaterach (podano kilka nazwisk): 1
Brak wiedzy na temat komiksowego rynku bardzo silnie widoczny jest przy kolejnym pytaniu:
Czy potrafi Pan/i wymienić z nazwy jakieś wydawnictwo komiksowe?
Jeśli, któryś z respondentów potrafił wymienić jakieś wydawnictwo, to było to wydawnictwo największe na polskim rynku lub zajmujące się komiksem o superbohaterach
Odpowiedzi:
• Aż 46 respondentów nie potrafiło wymienić żadnej nazwy (gdyby to pytanie zadać w kategorii książki, liczba pozytywnych odpowiedzi byłaby zapewne nieporównywalnie mniejsza)
• Egmont: 5
• Marvel: 4
• TM-Semic: 1
• JPF: 1
Kolejne dwa pytania o charakterze otwartym:
W jakim przedziale cenowym kształtuje się wg. Pana/i cena komiksu w Polsce?Proszę o podanie przedziału.
- miały na celu sprecyzować czy respondenci zdają sobie sprawę, że kategoria produktowa komiksu jest bardzo szeroka i nie obejmuje jedynie najtańszych, krótkich objętościowo komiksów, wydanych na słabej jakości papierze.Poniżej zaprezentowane wyniki uporządkowane są według przedziałów, dobranych już po otrzymaniu wyników.
• 27 odpowiedzi - do 20 zł
• 23 odpowiedzi -do 50 zł
• 6 odpowiedzi do 100 zł
• 2 odpowiedzi - do 150 zł
Najniższa podana cena: 2 zł
Najniższy podany zakres: 2,5zł – 6 zł
Najszerszy zakres: 3 -150 zł
Ile stron może mieć wg. Pana/i komiks? Proszę podać przybliżony przedział.
• 40 odpowiedzi – do 50 stron
• 13 odpowiedzi - do 100 stron
• 5 odpowiedzi – również powyżej 100 stron
28 respondentów nie podało przedziału stron, lecz konkretną liczbę. Na tej podstawie można wyciągnąć średnią, która wyniosła 33,6 strony.
Jednoznacznie widać, że komiks kojarzy się raczej z krótką formą, o niezbyt wygórowanej cenie.
Pomimo, że wiedza na temat komiksowego rynku jest wśród respondentów dość niska, co można interpretować, jako brak zainteresowania tym medium, to samo nastawienie do komiksu jest raczej pozytywne, co więcej respondenci dostrzegają w nim potencjał kulturowy. Taki wniosek można wysnuć z dwóch kolejnych pytań:
- Czy komiks powinien być dostępny w bibliotekach publicznych?
- Czy komiks może być nośnikiem waznych treści kulturowych? Aspirować do miana dzieła sztuki
Jednak w zestawieniu z innymi dziedzinami sztuki pozycja komiksu jest bardzo niska, co pokazuje kolejne pytanie: Proszę o przyporządkowanie podanym niżej dziedzinom kultury cyfry od 1 do 8. 8 to medium najbardziej wartościowe, 1 najmniej wartościowe.
Na osiem dziedzin sztuki, komiks zajął 6 miejsce, wyprzedzając gry komputerowe i rzeźbę:
• Komiks zebrał 6 głosów umieszczających go najniżej.
• 1 głos umieszczający go najwyżej.
Ciekawie na tym tle wypadają następujące pytania:
• Czy widział Pan/i kiedyś osobę czytającą komiks w miejscu publicznym?
• Czy widział Pan/i osobę dorosłą czytającą komiks w miejscu publicznym?
• Czy widział Pan/i osobę dorosłą czytającą książkę w miejscu publicznym?
51,8% respondentów widziało osobę czytającą komiks w miejscu publicznym. Natomiast osobę dorosłą już tylko 38% respondentów. Za to osobą dorosłą, która czytała książkę w miejscu publicznym widziało 91,4% respondentów.
Chociaż ponad 96% respondentów uważa, że dorosłym wypada czytać komiksy, to do ich posiadania przyznaje się zaledwie 1/3 respondentów
Na pytanie czy respondent kiedykolwiek przeczytał komiks, aż 86,3% odpowiedziało pozytywnie. Kiedy pytanie zostało zawężone do ostatnich 3 lat, liczba pozytywnych odpowiedzi spadła do 34,5%.
Jeszcze większy spadek pozytywnych odpowiedzi widać w zapytaniu o zakup komiksu.
55,2% respondentów twierdzi, że kupiła sobie kiedyś komiks. Natomiast w okresie ostatnich trzech lat do zakupu komiksu przyznało się zaledwie 10,4% respondentów. Potwierdza to hipotezę, że komiks postrzegany jest głównie jako rozrywka dla dzieci i nastolatków.
Respondenci wykazują duże przyzwolenie na czytanie komiksów przez dzieci - ok.93% pozytywnych odpowiedzi. Natomiast do zakupu komiksu dziecku przyznaje się zaledwie 12% (chociaż w tym przypadku istnieje prawdopodobieństwo, że wynik może być zafałszowany, ponieważ biorąc pod uwagę wiek respondentów mogą nie być oni jeszcze rodzicami.)
Ostatnią grupę pytań stanowiły pytania, w których pytano czy respondent spotkał się z wykorzystaniem komiksu w innych celach niż opowiadanie historii (pytanie zamknięte, wielokrotnego wyboru) i jaka jest wg. respondenta skuteczność takiego wykorzystania komiksu.
Najwięcej głosów uzyskała reklama (24,8%), następnie nauka języków (18,1%) i edukacja historyczna 17,1%. Respondenci uważają, że komiks może być skutecznym narzędziem edukacji (prawie 88% pozytywnych odpowiedzi) i reklamy (79,4 % pozytywnych odpowiedzi)
Podsumowując
Komiks postrzegany jest przez respondentów raczej neutralnie. Odsetek negatywnych odpowiedzi był bardzo mały. Wiedza na temat komiksu opiera się głównie na doświadczeniach wyciągniętych z dzieciństwa i komiksie masowym. Kojarzy się często z humorem, zabawą, lekkimi treściami. Raczej brak powiązań komiksu z poważnymi treściami, chociaż respondenci dostrzegają potencjał kulturowy komiksu. W świadomości respondentów najsilniejszą ikoną komiksu pozostają Superbohaterowie i Tytus Romek i A`Tomek.
